Vi khuẩn uốn ván và bệnh uốn ván là gì?

Vi khuẩn uốn ván phổ biến ở khắp mọi nơi và có khả năng gây ra các đợt dịch bệnh ở các quốc gia trên toàn thế giới. Ở những vùng nông thôn và các khu vực tiếp xúc trực tiếp với chất thải của động vật hoặc không đảm bảo được tiêm chủng đầy đủ, bệnh uốn ván thường phát sinh nhiều hơn. Việc tiêm phòng bằng vắc-xin uốn ván được xem là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất để ngăn chặn vi khuẩn xâm nhập và gây bệnh trong cơ thể.

Vi khuẩn uốn ván là gì?

Theo giảng viên Cao đẳng Xét nghiệm TPHCM, Trực khuẩn uốn ván (Clostridium tetani), một loại vi khuẩn Gram dương, có màng lông quanh thân và khả năng di động tương đối trong môi trường yếm khí. Vi khuẩn này thường tạo ra các nha bào, có hình cầu tròn khi tự do và hình dùi trống ở một đầu của tế bào trực khuẩn. Mặc dù trực khuẩn uốn ván có thể bị tiêu diệt ở nhiệt độ 56 độ C, nhưng nha bào uốn ván lại tồn tại rất bền vững, đặc biệt sau 5 năm tồn tại trong đất. Dung dịch sát trùng như phenol và formalin có thể diệt nha bào sau 8 – 10 tiếng, và nha bào sẽ chết sau khi đun sôi trong 30 phút.

Trực khuẩn uốn ván

Thông thường, nha bào uốn ván xâm nhập vào cơ thể con người thông qua các vết thương sâu tiếp xúc với đất bẩn, cát bụi, phân người hoặc súc vật. Cũng có trường hợp nhiễm nha bào qua các vết thương như vết rách, vết bỏng hoặc vết thương dập nát, hoặc thông qua tiêm chích nhiễm bẩn. Nhiễm trùng uốn ván cũng có thể xảy ra sau phẫu thuật không vệ sinh hoặc sau khi sinh, nếu trẻ sơ sinh không được chăm sóc vệ sinh rốn sạch sẽ hoặc gạc băng rốn không đảm bảo vô khuẩn.

Bệnh uốn ván là gì?

Tác nhân chủ yếu gây ra bệnh uốn ván là vi khuẩn Clostridium tetani, loại vi khuẩn này có khả năng xâm nhập vào cơ thể và gây tổn thương trực tiếp đến não bộ và hệ thần kinh. Nếu không điều trị đúng cách, bệnh nhân mắc uốn ván có thể phải đối mặt với tình trạng cứng cơ và thậm chí là tử vong. Bệnh này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và giới tính, nhưng tiêm vắc xin là biện pháp tốt nhất để giảm nguy cơ nhiễm trùng.

Về cách lây truyền, uốn ván không lây từ người này sang người khác, nhưng lại dễ bị nhiễm qua các vết thương hở. Nếu vết thương hở tiếp xúc với đất, bụi bẩn, phân của gia súc hoặc gia cầm, bạn có thể đối mặt với nguy cơ mắc uốn ván. Sử dụng dụng cụ phẫu thuật không đảm bảo vệ sinh cũng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và tạo điều kiện cho vi khuẩn Clostridium tetani phát triển. Việc chia sẻ kim tiêm, kim xăm hoặc kim lỗ tai cũng có thể tăng nguy cơ nhiễm uốn ván.

Trẻ sơ sinh cũng có thể mắc bệnh uốn ván nếu việc cắt dây rốn không được thực hiện vệ sinh, hoặc nếu cha mẹ không chăm sóc rốn cho trẻ một cách cẩn thận. Tình trạng này thường xảy ra ở các khu vực vùng sâu vùng xa.

Các triệu chứng của bệnh uốn ván

Các triệu chứng của bệnh uốn ván thường bắt đầu phát triển từ 3 đến 21 ngày sau khi nhiễm vi khuẩn Clostridium tetani. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến của bệnh uốn ván:

Co giật: Một trong những triệu chứng chính của uốn ván là các cơn co giật mạnh mẽ. Co giật có thể bắt đầu từ cơ bắp của cổ, cánh tay và chân, sau đó lan rộng ra toàn bộ cơ thể.

Cứng cơ: Bệnh nhân có thể trải qua tình trạng cứng cơ ở các nhóm cơ bắp, khiến cho việc di chuyển và thậm chí là nói chuyện trở nên khó khăn.

Cứng cơ do uốn ván

Đau cơ: Đau cơ và khó chịu thường đi kèm với cơn co giật và cứng cơ.

Đau đầu: Nhiều bệnh nhân uốn ván cũng trải qua các triệu chứng đau đầu, đôi khi có thể làm mất ngủ và gây khó chịu.

Khó thở: Trong một số trường hợp, cơn co giật mạnh có thể làm nghẹt nắp họng hoặc làm suy giảm sự lưu thông không khí, gây khó thở cho bệnh nhân.

Nhức đầu: Bệnh nhân uốn ván có thể trải qua nhức đầu, thường là do căng thẳng và căng thẳng liên quan đến các triệu chứng khác của bệnh.

Rối loạn tiêu hóa: Các triệu chứng tiêu chảy hoặc khó tiêu cũng có thể xuất hiện ở một số trường hợp.

Những triệu chứng nghiêm trọng của bệnh uốn ván có thể đe dọa tính mạng và đòi hỏi điều trị y tế ngay lập tức. Điều quan trọng là nhận biết triệu chứng và tìm kiếm sự giúp đỡ y tế nhanh chóng nếu nghi ngờ mắc bệnh uốn ván.

Cách xử lý khi nhiễm vi khuẩn uốn ván

Giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Hà Nội cho biết, Khi bị nhiễm vi khuẩn uốn ván, việc xử lý cẩn thận và nhanh chóng là rất quan trọng để ngăn chặn sự lan rộng của bệnh và giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là các bước cơ bản để xử lý khi bị nhiễm vi khuẩn uốn ván:

Chăm sóc vết thương: Nếu có vết thương hoặc cắt xước gây ra việc nhiễm vi khuẩn uốn ván, cần phải làm sạch vết thương và để hở vết thương.

Tiêm phòng: Sau khi điều trị, việc tiêm phòng bằng vắc-xin uốn ván là quan trọng để ngăn chặn tái phát bệnh trong tương lai. Đảm bảo tiêm đủ liều và tuân thủ các lịch tiêm phòng được khuyến nghị.

Giám sát triệu chứng: Theo dõi sát sao các triệu chứng và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân sau khi điều trị và báo cáo kịp thời cho bác sĩ về bất kỳ biến chứng hay dấu hiệu lo ngại nào.

Nhớ rằng việc điều trị nhanh chóng và hiệu quả là chìa khóa quan trọng trong việc xử lý khi bị nhiễm vi khuẩn uốn ván.