Ký sinh trùng là gì? Ký sinh trùng sinh sản và phát triển thế nào?

Theo các bác sĩ, giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM, Ký sinh trùng là các sinh vật cần phải kết nối với sinh vật khác, như con người, động vật hoặc thực vật, để tồn tại. Những sinh vật này gọi là “vật chủ”. Ký sinh trùng tiêu thụ tài nguyên của vật chủ để phát triển và sống sót. Lĩnh vực nghiên cứu về các ký sinh trùng gây bệnh ở con người được gọi là “ký sinh trùng y học”.

Ký sinh trùng ở con người có nhiều hình thức ký sinh khác nhau:

• Ký sinh hoàn toàn: Đây là loại ký sinh trùng mà ký sinh trên vật chủ suốt đời, như giun đũa, giun tóc, và giun móc. Chúng tồn tại trên vật chủ và không tự do ở ngoài môi trường.
• Ký sinh không hoàn toàn: Đây là hình thức ký sinh tạm thời, trong đó ký sinh trùng có thể tự do sinh sống và sau đó quay lại ký sinh trên vật chủ, thường là côn trùng hút máu.
• Nội ký sinh: Ký sinh trùng ký sinh bên trong cơ thể con người, như sán dây, sán lá gan, và nói chung là bên trong các cơ quan của cơ thể.
• Ngoại ký sinh: Đây là hình thức ký sinh bên ngoài cơ thể của con người, chẳng hạn như bám vào da hoặc hút máu qua da, ví dụ như bọ chích và tiết túc y học.

Có các loại ký sinh trùng chỉ có thể ký sinh trên một loài vật chủ cụ thể, và nếu chúng không tìm thấy vật chủ đó, chúng sẽ không thể tồn tại, như trong trường hợp của giun đũa. Tuy nhiên, cũng có những loại ký sinh trùng có khả năng ký sinh và phát triển trên nhiều loại vật chủ khác nhau, như sán lá phổi và sán lá gan

Ký sinh trùng ở người sinh sản và phát triển như thế nào?

Ký sinh trùng ở con người có các hình thức sinh sản khác nhau:

• Sinh sản vô tính: Đây là cách sinh sản bằng cách nhân đôi tế bào. Trong phương thức này, một cá thể có khả năng tự nhân đôi và tạo ra hai cá thể mới mà không cần sự giao phối giữa con đực và con cái. Loại sinh sản này thường xảy ra ở các ký sinh trùng đơn bào như trùng roi, amip, và một số loài ký sinh trùng gây sốt rét.
• Sinh sản hữu tính: Đây là hình thức sinh sản được thực hiện thông qua sự giao phối giữa con đực và con cái, giống như trong trường hợp của giun đũa, giun móc, và giun kim. Con đực và con cái tham gia vào quá trình này để tạo ra con chung.
• Sinh sản lưỡng giới: Một số loài ký sinh trùng có cả bộ phận sinh dục đực và cái trên cơ thể của chúng để có thể thực hiện sự giao phối. Sự kết hợp của con đực và con cái dẫn đến việc tạo ra con cái mới.
• Sinh sản đa phôi: Sinh sản đa phôi thường xuất phát từ sinh sản hữu tính. Trứng được nở ra ấu trùng, và sau đó, trong ấu trùng có thể có rất nhiều mầm sinh ra ấu trùng thế hệ thứ hai. Ấu trùng thế hệ hai tiếp tục sinh ra ấu trùng thế hệ thứ ba và tiếp tục như vậy. Các ấu trùng thế hệ thứ ba có thể phát triển thành sán trưởng thành khi gặp môi trường hoặc vật chủ thích hợp. Đây là hình thức sinh sản đặc biệt thường thấy ở một số loài sán lá và sán dây, và từ một trứng ban đầu, có thể phát triển ra rất nhiều sán trưởng thành.

Ký sinh trùng ở người phát triển như thế nào?

Giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Hà Nội cho biết, Ký sinh trùng có nhiều kiểu chu kỳ sống và phát triển khác nhau:

• Chu kỳ người ←→ ngoại giới: Ví dụ như giun đường ruột và amip. Giun đường ruột ký sinh trong ruột con người, đẻ trứng qua phân, và ấu trùng phát triển khi gặp môi trường đất ẩm. Nếu người ăn trứng giun đường ruột, ấu trùng sẽ nảy ra và ký sinh trong cơ thể người.
• Chu kỳ người → ngoại giới → vật chủ trung gian → người: Ví dụ như sán lá gan nhỏ. Sán lá gan nhỏ ký sinh trong gan người, đẻ trứng trong mật, và trứng phát triển thành ấu trùng khi gặp môi trường nước. Ấu trùng sau đó ký sinh trong loại ốc, sau đó trong cá trước khi trở lại người.
• Chu kỳ người → ngoại giới → vật chủ trung gian → ngoại giới → người: Ví dụ như sán máng (sán máu). Sán máng ký sinh trong huyết quản người, đẻ trứng qua phân hoặc nước tiểu, và ấu trùng phát triển khi gặp môi trường nước. Ấu trùng sau đó ký sinh trong ốc, bơi ra, và xâm nhập vào cơ thể người.
• Chu kỳ người → vật chủ trung gian → người: Ví dụ như giun chỉ bạch huyết. Muỗi là vật chủ trung gian truyền ấu trùng giun chỉ sang người, ấu trùng sau đó phát triển trong hệ thống bạch huyết của người và làm lưu thông trong máu ngoại vi.
• Chu ký người ←→ người: Ví dụ như trùng roi âm đạo. Trùng này lây truyền khi giao hợp hoặc tiếp xúc giữa người này và người khác.

Tổng hợp bởi benhchuyenkhoa.edu.vn