Suy thượng thận và những điều cần biết

Việc sử dụng glucocorticoid ở liều lượng cao và kéo dài. Ngoài ra, suy thượng thận cũng có thể phát sinh do tổn thương vùng dưới đồi hoặc tuyến yên, chẳng hạn như hoại tử tuyến yên sau khi mất máu do đẻ, khối u, viêm, nhiễm khuẩn, tự miễn, thâm nhiễm hạt, chấn thương, teo, phẫu thuật, hoặc xạ trị.

Chẩn đoán xác định suy thượng thận

Suy thượng thận mạn tính

Triệu chứng của suy thượng thận mạn tính, có nguồn gốc nguyên phát, thường bao gồm các biểu hiện thiếu hụt của glucocorticoid, corticoid chuyển hóa muối nước và androgen:

• Mệt Mỏi: Mệt mỏi lan tỏa ảnh hưởng đến cả thể chất, tinh thần và sinh lý.
• Giảm Cân Dần: Sự giảm cân gradual do mất nước, mất muối, và giảm chất lượng ăn uống.
• Rối Loạn Tiêu Hóa: Bao gồm đau bụng, nôn, buồn nôn, và tiêu chảy.
• Sạm Da (Chỉ Có Trong Suy Thượng Thận Nguyên Phát): Xuất hiện sạm da, đặc biệt là ở những vùng tiếp xúc với ánh nắng như mặt, cổ, và các vùng tiếp xúc như bàn tay và núm vú. Cũng có thể thấy sạm niêm mạc ở môi, lưỡi, và sàn miệng.
• Hạ Đường Huyết: Xuất hiện các triệu chứng như hạ đường huyết, chuột rút cơ, và thèm ăn muối.

Suy thượng thận cấp

Triệu chứng suy thượng thận cấp

Giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Hà Nội cho biết, Triệu chứng của suy thượng thận cấp thường xuất hiện trên nền suy thượng thận mạn tính

• Tăng nhu cầu Corticoid: Đặc biệt là trong các tình huống như nhiễm khuẩn nặng, stress cấp tính, xuất huyết tuyến thượng thận 2 bên, ngừng corticoid đột ngột, hoặc ở bệnh nhân có bệnh lý tuyến yên, tiền sử mổ u tuyến yên.
• Sốt và Trụy Mạch: Có thể xuất hiện sốt và trụy mạch không lý giải được, đặc biệt khi không có các bệnh lý khác giải thích được tình trạng này.
• Triệu Chứng Thần Kinh và Tâm Thần: Bao gồm suy nhược, kích động, lú lẫn, tăng nhiệt, đau cơ, chuột rút, có thể xuất hiện do hạ đường huyết, hạ natri máu, và mất nước.
• Bệnh Cảnh Viêm Dạ Dày-Ruột Cấp: Có thể xuất hiện các triệu chứng như buồn nôn, nôn, và đau bụng cấp, đặc biệt là trong trường hợp viêm dạ dày-ruột cấp.

Triệu chứng xét nghiệm

Các xét nghiệm để đánh giá suy thượng thận thường bao gồm định lượng hormone như cortisol, aldosteron, và ACTH, cùng các đặc điểm khác nhau. Dưới đây là một giải thích chi tiết về các xét nghiệm này:

• Cortisol Huyết Tương (8h Sáng)

Bình thường: 83-540 nmol/l.

Cortisol giảm < 83 nmol/l: Xác nhận chẩn đoán suy thượng thận.

Cortisol tăng > 540 nmol/l: Loại trừ suy thượng thận.

• Aldosteron Máu

Bình thường: 140-690 nmol/24h.

Trong suy thượng thận tiên phát: Thấp và rất khó định lượng.

• Hormone Vỏ Thượng Thận (ACTH):

Bình thường: < 11 pmol/l.

ACTH tăng > 55,5 pmol/l: Suy thượng thận tiên phát.

ACTH giảm < 4,4 pmol/l: Suy thượng thận thứ phát.

Ngoài ra, tủy thượng thận được xem xét thông qua hệ thần kinh giao cảm và các catecholamine như epinephrine, norepinephrine, và dopamin. Catecholamine trong máu: Bình thường: 80% là epinephrin và 20% là norepinephrine.

Mặc dù suy thượng thận do rối loạn chức năng vỏ thượng thận, nhưng tủy thượng thận thường không bị ảnh hưởng. Sự mở rộng của tuyến thượng thận do bệnh lao thường đi kèm với hiện diện của u hạt. Tính chất đặc trưng của tủy thượng thận là không có rãnh và có sự vôi hóa lan tỏa.

Tổng hợp bởi benhchuyenkhoa.edu.vn