Search
Thứ Tư 11 Tháng Mười Hai 2024
  • :
  • :

Suy thượng thận và những điều cần biết

1 Star2 Stars3 Stars4 Stars5 Stars (1 votes, average: 5,00 out of 5)
Loading...
Chia sẻ:

Điều trị hiệu quả cùng các biện pháp phòng ngừa bổ sung có thể giúp duy trì một cuộc sống năng động và đảm bảo tuổi thọ bình thường cho những người mắc suy tuyến thượng thận.

Nội dung bài viết

Suy thượng thận là gì?

Theo các bác sĩ, giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM, Thượng thận, một tuyến nội tiết nhỏ nhưng vô cùng quan trọng, chịu trách nhiệm sản xuất nhiều loại hormone. Có hình dạng tam giác, thượng thận đặt ở cực trên của thận, có chiều cao khoảng 2-4 cm, chiều rộng từ 3-5 cm, và cân nặng khoảng 5-6 g. Bao gồm hai phần chính là vỏ và tủy thượng thận.

Vỏ thượng thận được chia thành ba lớp: Lớp ngoài cùng là lớp cầu, lớp giữa là lớp bó, và lớp trong cùng là lớp lưới. Lớp cầu tiết ra hormone mineralocorticoid, lớp bó sản xuất hormone Glucocorticoid, trong khi lớp lưới sản xuất các hormone sinh dục.

Tủy thượng thận có màu hồng và chịu trách nhiệm sản xuất các catecholamin.

Suy tuyến thượng thận (hay còn gọi là adrenal insufficiency) là một tình trạng đặc trưng bởi sự giảm chức năng của vỏ thượng thận, chủ yếu dẫn đến giảm tiết glucocorticoid và mineralocorticoid. Đây là các hormone quan trọng đối với cân bằng nội môi

Nguyên nhân dẫn đến suy thượng thận

Nguyên nhân tại tuyến ( nguyên phát )

Các vấn đề như viêm thượng thận tự miễn, nhiễm khuẩn, nhồi máu hoặc xuất huyết tại tuyến thượng thận, phá hủy cả hai thượng thận, thâm nhiễm, xâm lấn tuyến thượng thận bởi ung thư, loạn dưỡng chất trắng vỏ thượng thận, suy thượng thận có tính chất gia đình, hội chứng đề kháng corticoid, cũng như do ảnh hưởng của các loại thuốc như ketoconazol, aminoglutethimide làm giảm tổng hợp cortisol.

Nguyên nhân suy thượng thận tại tuyến yên hay vùng dưới đồi (thứ phát)

Việc sử dụng glucocorticoid ở liều lượng cao và kéo dài. Ngoài ra, suy thượng thận cũng có thể phát sinh do tổn thương vùng dưới đồi hoặc tuyến yên, chẳng hạn như hoại tử tuyến yên sau khi mất máu do đẻ, khối u, viêm, nhiễm khuẩn, tự miễn, thâm nhiễm hạt, chấn thương, teo, phẫu thuật, hoặc xạ trị.

Chẩn đoán xác định suy thượng thận

Suy thượng thận mạn tính

Triệu chứng của suy thượng thận mạn tính, có nguồn gốc nguyên phát, thường bao gồm các biểu hiện thiếu hụt của glucocorticoid, corticoid chuyển hóa muối nước và androgen:

  • Mệt Mỏi: Mệt mỏi lan tỏa ảnh hưởng đến cả thể chất, tinh thần và sinh lý.
  • Giảm Cân Dần: Sự giảm cân gradual do mất nước, mất muối, và giảm chất lượng ăn uống.
  • Rối Loạn Tiêu Hóa: Bao gồm đau bụng, nôn, buồn nôn, và tiêu chảy.
  • Sạm Da (Chỉ Có Trong Suy Thượng Thận Nguyên Phát): Xuất hiện sạm da, đặc biệt là ở những vùng tiếp xúc với ánh nắng như mặt, cổ, và các vùng tiếp xúc như bàn tay và núm vú. Cũng có thể thấy sạm niêm mạc ở môi, lưỡi, và sàn miệng.
  • Hạ Đường Huyết: Xuất hiện các triệu chứng như hạ đường huyết, chuột rút cơ, và thèm ăn muối.

Suy thượng thận cấp

Triệu chứng suy thượng thận cấp

Giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Hà Nội cho biết, Triệu chứng của suy thượng thận cấp thường xuất hiện trên nền suy thượng thận mạn tính

  • Tăng nhu cầu Corticoid: Đặc biệt là trong các tình huống như nhiễm khuẩn nặng, stress cấp tính, xuất huyết tuyến thượng thận 2 bên, ngừng corticoid đột ngột, hoặc ở bệnh nhân có bệnh lý tuyến yên, tiền sử mổ u tuyến yên.
  • Sốt và Trụy Mạch: Có thể xuất hiện sốt và trụy mạch không lý giải được, đặc biệt khi không có các bệnh lý khác giải thích được tình trạng này.
  • Triệu Chứng Thần Kinh và Tâm Thần: Bao gồm suy nhược, kích động, lú lẫn, tăng nhiệt, đau cơ, chuột rút, có thể xuất hiện do hạ đường huyết, hạ natri máu, và mất nước.
  • Bệnh Cảnh Viêm Dạ Dày-Ruột Cấp: Có thể xuất hiện các triệu chứng như buồn nôn, nôn, và đau bụng cấp, đặc biệt là trong trường hợp viêm dạ dày-ruột cấp.

Triệu chứng xét nghiệm

Các xét nghiệm để đánh giá suy thượng thận thường bao gồm định lượng hormone như cortisol, aldosteron, và ACTH, cùng các đặc điểm khác nhau. Dưới đây là một giải thích chi tiết về các xét nghiệm này:

  • Cortisol Huyết Tương (8h Sáng)

Bình thường: 83-540 nmol/l.

Cortisol giảm < 83 nmol/l: Xác nhận chẩn đoán suy thượng thận.

Cortisol tăng > 540 nmol/l: Loại trừ suy thượng thận.

  • Aldosteron Máu

Bình thường: 140-690 nmol/24h.

Trong suy thượng thận tiên phát: Thấp và rất khó định lượng.

  • Hormone Vỏ Thượng Thận (ACTH):

Bình thường: < 11 pmol/l.

ACTH tăng > 55,5 pmol/l: Suy thượng thận tiên phát.

ACTH giảm < 4,4 pmol/l: Suy thượng thận thứ phát.

Ngoài ra, tủy thượng thận được xem xét thông qua hệ thần kinh giao cảm và các catecholamine như epinephrine, norepinephrine, và dopamin. Catecholamine trong máu: Bình thường: 80% là epinephrin và 20% là norepinephrine.

Mặc dù suy thượng thận do rối loạn chức năng vỏ thượng thận, nhưng tủy thượng thận thường không bị ảnh hưởng. Sự mở rộng của tuyến thượng thận do bệnh lao thường đi kèm với hiện diện của u hạt. Tính chất đặc trưng của tủy thượng thận là không có rãnh và có sự vôi hóa lan tỏa.

Tổng hợp bởi benhchuyenkhoa.edu.vn